کد مطلب:511 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:34

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

از ديدگاه قرآن فرهنگ حاكم بر نظام حكومت اسلامي چگونه است؟

چشم انداز فرهنگ حاكم بر محورهاي مختلف حكومت اسلامي در آيات قرآن بدين شرح است؛



1ـ در آية 159 آل عمران ميخوانيم



«فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظّاً غَليظَ الْقَلْبِ لَا نْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِي الاَمْرِ فَاِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَي اللهِ اِنَّ اللهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكَّلينَ»



[به (بركت) رحمت الهي در برابر آنان (مردم) نرم و مهربان شدي، و اگر تندخو و خشن و سنگدل بودي از اطراف تو پراكنده ميشدند، پس آنها را ببخش و براي آنها آمرزش بطلب و در كارها با آنها مشورت كن، اما هنگامي كه تصميم گرفتي (قاطع باش و) بر خدا توكّل نما، زيرا خداوند متوكّلان را دوست دارد.]



به اين ترتيب حاكم اسلامي در كنار قاطعيّت و تصميم گيري محكم، مأمور به عفو و گذشت و حتي استغفار در درگاه الهي و نرمش و ملايمت ميباشد و تكيه گاه اصلي را در همه چيز و همه كار خدا ميداند.



2ـدر آية 34 فصّلت دستور ميدهدكه كدورت و دشمني را با آب محبت بشوييد و تا آنجا كه ممكن است از مقابله به مثل در برابر دوستان بپرهيزيد، ميفرمايد «اِدْفَعْ بِاَّلتي هِيَ اَحْسَنُ فَاِذَا الَّذي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَداوَةَ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَميم» ولي بلافاصله ميافزايد «به اين مرحله جز كساني كه داراي صبر و استقامتند نميرسند، و جز كساني كه بهرة عظيمي از ايمان و تقوا دارند به آن نائل نميشوند».



حاكميت اين گونه فرهنگ بر نظام اجرائي اسلامي كه درست در جهت ضدّ فرهنگ مادّي قرار دارد، نورانيت و صفاي خاصي به آن ميبخشد و معني و مفهوم ديگري به آن ميدهد.



3ـ در آية 38 سورة كهف در برابر اصرار كساني كه معتقد بودند پيامبر اسلام(ص) بايد افراد فقير را هر چند مخلص و مؤمن باشند از خود دور سازد، و به قشرهاي ثروتمند و پر نفوذ نزديك شود، با صراحت و قاطعيّت ميفرمايد «وَ اصّبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُريْدونَ وَجَهَهُ وَ لا تَعْدُ عَيْناكَ عَنْهُمْ تُريدُ زِينَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لا تُطِعْ مَنْ اَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ اَمْرُهُ فُرُطا»



[با كساني باش كه پروردگار خويش را صبح و شام ميخوانند تنها رضاي او را ميطلبند و هرگز به خاطر زيورهاي دنيا چشمان خود را از آنها بر نگير، و از كساني كه قلبشان را از ياد خود غافل ساختهايم اطاعت مكن، همانها كه از هواي نفس پيروي كردند و كارشان افراطي است.]



4 ـ آية 26 سورة ص در يك پيام قاطع و كوبنده خطاب به داود پيامبر ميفرمايد «يا داوُدُ اِنّا جَعَلْناكَ خَلِيْفَةً فِي الاَرْضِ فَاحْكَمْ بَيْنَ النّاسِ بِالْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعِ الْهَوَي فيُظِلَّكَ عَنْ سَبيل اللهِ» ص/26 [اي داود ما تو را جانشين (و نمايندة خود) در زمين قرار داديم، پس در ميان مردم به حق داوري كن و از هواي نفس پيروي مكن كه تو را از راه خدا منحرف ميسازد.]



همان گونه كه ميبينيم به اين پيامبر معصوم به عنوان يك الگو و نمونه هشدار ميدهد كه مراقب وسوسههاي شيطان نفس باشد كه ماية انحراف او از طريق حق و عدالت نگردد.



5 ـ در آية 135 نساء تمام مؤمنان را مخاطب ساخته و يك اصل مهم ديگر را يادآور ميشود و آن مسألة مقدم داشتن اصول و ضوابط بر هر گونه رابطه است، ميفرمايد «يا اَيًّهَا الَّذينَ آمَنُو كُونُوا قَوّامينَ بِالْقِسْطِ شَهَداءُ لِلّهِ وَ لَوْ عَلي اَنْفُسِكُمْ اَوِ الْوالِدَيْنِ وَ الاَقْرَبينَ اِنْ يَكُنْ غَنِيّاً اَوْ فَقيراً فاللهُ اَوْلي بِهِما فَلا تَتَّبِعُوا الْهَوي اَنْ تَعْدِلُوا وَ اِنْ تَلْوُوا اَوْ تُعْرِضُوا فاِنَّ اللهَ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبيراً» [اي كساني كه ايمان آوردهايد! كاملاً قيام به عدالت كنيد و براي خدا شهادت دهيد، اگر چه (اين گواهي) به زيان خود شما يا پدر و مادر و نزديكانتان بوده باشد (چراكه) اگر آنها غني يا فقير باشند، خداوند سزاوارتر است كه از آنان حمايت كند، پس از هوي و هوس پيروي نكنيد كه از حق منحرف خواهيد شد و اگر حق را تحريف كنيد و يا از اظهار آن اعراض نماييد، خداوند به آنچه انجام ميدهيد آگاه است.]



ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

---

پيام قرآن ج 10


حضرت آيت الله مكارم شيرازي و ساير همكاران